Kijk steeds nauwlettend of je nog verstandig handelt; probeer je tijd nuttig te besteden, want (soms) zijn de dagen moeizaam. (Efeze 5: 15-16).

Paulus geeft enkele eenvoudige aanwijzingen, voor het dagelijkse en praktische leven. Ook in kwade of moeilijke dagen is het zaak het hoofd koel proberen te houden, verstandig te blijven en zo mogelijk, nuttige dingen te doen. Sommige mensen proberen zo weinig mogelijk te doen. Net wat later beginnen, de koffie en lunchpauze wat oprekken, wat eerder vertrekken. Wat sneller ziek melden. Maar er sluimert een risico. De ervaring leert dat zo alle frisheid en pit wegsijpelen uit het leven. Mensen kunnen dan verschrompelen en zowel lichamelijk als geestelijk in de problemen komen. Vaak wordt dan een verdoving of uitvlucht gezocht, in drank of andere verdovingen. Het advies van Paulus hier is om actief te blijven. Vul de zes dagen van arbeid zo verstandig en actief mogelijk.
In onze dagen zien we ook ontkennend gedrag. Toch in grotere groepen samenkomen. Of juist onnodige angsten verspreiden. In onzekere tijden kunnen groepen ook naar een zondebok gaan zoeken. Vroeger waren de Joden een mooie zondebok, nu weet ik het niet. Alleen, met een zondebok wordt alleen de eigen onzekerheid en onvermogen in stand gehouden.
Een belangrijke stap naar verstandig handelen is de werkelijkheid aanvaarden als uitgangspunt. Dat is soms nog best lastig. Want de vragen van het leven, van medemensen en van geloven zijn niet simpel. Soms denk ik een grote stap te hebben gezet in een probleem of uitdaging, even later is de oplossing als sneeuw voor de zon verdwenen en duiken er nieuwe problemen op. Komen we er wel uit? Lossen we wel iets op? En toch is het verstandig de werkelijkheid steeds te aanvaarden.
Lange tijd was reizen een tijdrovende bezigheid. Even naar China? Dat kostte je een jaar! Nu kan je binnen een etmaal in China zijn. Maar nieuwe problemen doemen tevoorschijn: is het vele reizen wel goed voor de schepping? Ook ziektekiemen kunnen dus snel reizen de wereld over! Wij mensen moeten steeds weer alle zeilen bijzetten om met de problemen te vechten. Niet weglopen, maar er op ingaan. Ook in moeilijke of kwade dagen zoals nu, staan we voor de uitdaging er verstandig mee om te gaan.
Wees niet alleen verstandig, zegt Paulus, maar ook nuttig. In de Statenvertaling staat “de tijd uitkopende”. Dit gezegde verwijst naar een verkoper of ‘salesmanager’. Soms moet die alle moeite doen om vol te houden, creatief te zijn en niet op te geven. Nu in deze dagen van coronacrisis hoor ik van allerlei creatieve initiatieven. De zangeres begint een eigen serie concerten via internet. Een restaurant gaat maaltijden bezorgen. Ongelooflijke oplossingen verzinnen de ziekenhuizen om extra ic- bedden te organiseren, en te testen. Waarom zijn er moeilijkheden? Is er niet alle reden om te klagen of om bang te zijn of teleurgesteld te zijn omdat zoveel kan tegenvallen, onverwachte wendingen plaats vinden?
Inderdaad als we verwachten dat geluk ons vanzelf ten deel valt, dan valt het leven erg tegen. Paulus voegt er in vers 17 aan toe: probeer te verstaan wat de wil van God is… Zelf versta ik dat zo dat ook ik, ook wij mee kunnen doen aan Gods wil. In verstandig en actief bezig zijn, kunnen wij meedoen aan Gods bedoelingen. Uiteindelijk is dat een zaak van geloof en vertrouwen. Arbeidzaam leven is niet hetzelfde als de zin van het leven. Voor nu zoeken we naar passende inzet en betrokkenheid die ons bevrijdt van vertwijfeling, of bittere teleurstelling.

Ds. Jak Verwaal